Home FAQ Campaigns About Articles

کپی لفت چیست؟

قوانین حق تکثیر که در حدود دویست سال پیش به وجود آمده اند، در ضدیت آشکار با داده های عمومی اند. این قوانین پیشرفت بشر را کند کرده و به نابرابری دامن زده اند. آنها تنها به سود انحصارگران اند و آن ها را قدرتمند تر می کنند.

اما ممکن است مایل باشیم یا مجبور باشیم که به این قانون احترام بگذاریم. چگونه می توان با این قانون کنار آمد و داده های عمومی را تولید کرد یا استفاده کرد؟ یک راه این است که از داده های خودمان با قانون کپی رایت حفاظت نکنیم و آن را در public domain یا مالکیت عمومی قرار دهیم. اما این راه خوبی نیست، زیرا افراد سودجو می توانند داده عمومی را که ما تولید کرده ایم را تغییر دهند و آن را به وسیله قوانین حق تکثیر انحصار کنند.

روش دیگر این است که از این قانون به نفع داده های عمومی استفاده کنیم، به طوری که اگر کسی داده عمومی ما را تغییر می دهد و از آن داده جدیدی تولید کند، مجبور باشد که آن را نیز در اختیار عموم قرار دهد.

برای این کار پروانه هایی وجود دارد که شما داده خود را تحت آن ها منتشر می کنید، این پروانه ها بیان می کند که همه می توانند هر استفاده ای از این داده بکنند و آن را تکثیر کرده یا تغییر دهند، به شرط اینکه داده هایی که از این داده استفاده می کنند را تحت همین پروانه منتشر کنند. یعنی هر تغییر و توزیعی از داده شما باید به صورت داده عمومی منتشر شود.

پروانه کپی لفت توسط ریچارد استالمن، موسس بنیاد نرم افزار آزاد ساخته شده است. او هنگامی که روی یک مفسر لیسپ کار می کرد، آن را در مالکیت عمومی منتشر کرد و شرکت سیمبولیکس از آن استفاده کرد و آن را بهبود داد. اما وقتی استالمن خواست که نسخه بهبود یافته را از سیمبولیکس بگیرد، سیمبولیکس امتناع کرد و آن را برای خودشان به صورت انحصاری نگه داشت. استالمن تصمیم گرفت که دست انحصار گران را از داده های عمومی کوتاه کند و پروانه های کپی لفت را به وجود آورد.

پروانه های کپی لفت در جایی که حمایت قانونی از حق تکثیر وجود دارد، به افراد اجازه می دهد تا با خیال راحت در تولید داده های عمومی که توسط کمپانی ها و موسسات بزرگ نگهداری می شود مشارکت کنند و اطمینان داشته باشند که مشارکت آن ها همواره باید تحت پروانه کپی لفت در دسترس عموم باشد.

حتی اگر خودتان نگهدارنده پروژه هستید، خوب است که داده هایتان را تحت پروانه های کپی لفت منتشر کنید، زیرا تنها محدودیتی که این پروانه ها ایجاد می کنند، محدودیت در انحصار داده است و اگر کسی می خواهد به کمک داده شما داده انحصاری تولید کند، همان بهتر که اصلا اجازه نداشته باشد از داده شما استفاده کند.

پروانه های کپی لفت مثل یک ویروس رشد می کنند و همه داده هایی که در کنار داده با پروانه کپی لفت قرار بگیرند، خود باید با پروانه کپی لفت منتشر شوند. شاید اگر هسته لینوکس با پروانه کپی لفت منتشر نمی شد افراد بهبود های خود روی آن را انحصار می کردند و هرگز این هسته به وضعیت کنونی آن که پر مشارکت ترین پروژه جهان است نمی رسید.

همچنین بخوانید: